Odrodzenie sztuki szycia czepców warmińskich
Regionalistka Izabela Treutle przypomniała, że umiejętność szycia czepca warmińskiego jest wpisana na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa od 2020 roku. Aby spopularyzować ten element kobiecego stroju zorganizowano warsztaty szycia czepca.
Warsztaty szycia i haftu w Lidzbarku Warmińskim
„Na warsztatach pokazujemy, jak skomplikowane jest zrobienie czepca. Najpierw za pomocą prostej drewnianej ramki naciągamy mnóstwo materiału, na którym odbywa się prawdziwe haftowanie. Później czeka nas bardzo mozolna praca, bo oprócz haftu, który sprawnej hafciarce zajmuje ok. 200 godzin, należy złożyć nakrycie głowy z poszczególnych elementów. Na koniec otrzymujemy piękny czepiec, który niegdyś ozdabiał głowę każdej dobrze sytuowanej gburki, czyli gospodyni na Warmii” – wyjaśniła regionalistka.
Historia i znaczenie czepców warmińskich
Podkreśliła, że czepiec warmiński był nakryciem głowy, który kiedyś Warmiaczki nakładały wyłącznie do odświętnego stroju, przy uroczystości kościelnej. „Nie każda Warmiaczka mogła jednak mieć czepiec, ponieważ był on bardzo drogi. Przy jego szyciu używano bowiem kosztownych materiałów, takich jak jedwabie i złote nici. Czepce miały tylko te gburki, które miały bogatych mężów albo odziedziczyły nakrycie głowy po swojej matce. Panny dostawały czepiec, gdy wychodziły za mąż. Odbywało się to podczas uroczystości, które znamy teraz jako oczepiny. Wówczas panna zdejmowała wianek, często odcinano jej warkocz, a na głowę nakładano czepiec” – zaznaczyła.
Dyrektor Lidzbarskiego Domu Kultury Katarzyna Radulewicz powiedziała, że warsztaty czepcowe organizowane są po raz czwarty i za każdym razem są realizowane z projektów „Kultura tradycyjna i ludowa” oraz „Mistrz tradycji” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
„Naszym mistrzem jest Krystyna Tarnacka, która z wielkim powodzeniem prowadzi te warsztaty. Z roku na rok grupa hafciarek, które uczyła, rośnie. I kultywowana jest tradycja czepcowa”- mówiła.
Jak podkreśliła, kurs trwa osiem miesięcy – to ponad 200 godzin pracy. „Mamy też prośby, by zrobić przyspieszone kursy dla pań, które nie mogą poświęcić tyle czasu na naukę albo są spoza Warmii” – dodała.
Kultywowanie tradycji i przekazywanie umiejętności
„Historia spowodowała, iż tradycja warmińska nie przetrwała. Mieszkańcy Warmii opuścili te tereny, pojawili się ludzie z innych rejonów. I teraz oni czują potrzebę, żeby nawiązać do tożsamości miejsca, w którym się znajdują. Bardzo się cieszymy, że ci nowi Warmiacy chcą kultywować to, co było charakterystyczne dla Warmii sprzed 1945 roku” – zaznaczyła.
Czepiec warmiński – symbol tradycji i zamożności
Czepiec warmiński, zwany twardą mycką albo galonkiem, składa się z trzech głównych części: denka, otoku i wstążki. Denko ma kształt podkowy w dolnej części złożonej w kilka fałd. Otaczał je otok o sierpowatym kształcie obszyty szeroką złotą koronką, wykończony w miejscu połączenia otoku z denkiem węższą, też złotą koronką. Z tyłu denka u dołu znajdowała się kokarda z białej lub kolorowej, jedwabnej lub atłasowej wstążki z żakardowym wzorem kwiatowym – jednobarwnym albo kolorowym. Podobna kokarda znajdowała się z przodu pod brodą. Całą uwagę tego nakrycia głowy przyciągało denko, a dokładnie umieszczony na nim haft. W zależności od zamożności właścicielki haft wykonany był złotymi, srebrnymi bądź kolorowymi jedwabnymi nićmi. Wykonywano go m.in. ściegiem płaskim i wypukłym. Najczęstszymi motywami haftu było „drzewo życia” i motywy roślinne, które były uzupełniane cekinami, koralikami i blaszkami. (PAP)
autor: Agnieszka Libudzka
